Κάθε τύπος προσωπικότητας του τεστ MBTI αντιδρά με διαφορετικό τρόπο υπό πίεση ή άγχος. (Για να βρεις τον τύπο σου, μπορείς να κάνεις το τεστ εδώ). Υπό φυσιολογικές συνθήκες, όταν ένας τύπος προσωπικότητας είναι «υγιής», ενεργοποιεί κυρίως την πρωτεύουσα γνωστική του λειτουργία. (Αν δεν γνωρίζεις τι είναι οι γνωστικές λειτουργίες, μπορείς να διαβάσεις περισσότερα σε αυτό το άρθρο).
Ωστόσο, όταν κάποιος είναι σε αγχωτική ή πιεστική κατάσταση, χρησιμοποιεί τις γνωστικές λειτουργίες του με ανισόρροπο ή μη υγιή τρόπο. Κάτι που συχνά αποτελεί ένδειξη ότι κάτι δεν πάει καλά.
Στο άρθρο αυτό θα αναλύσουμε πώς μπορεί να αντιδράσει η κάθε προσωπικότητα σε καταστάσεις μέτριου στρες (moderate stress) και έντονου στρες (grip stress). Σε καταστάσεις μέτριου άγχους, η κάθε προσωπικότητα λειτουργεί κυρίως με τις βασικές της γνωστικές λειτουργίες. Οπότε παραμένει ο εαυτός της, αλλά μπορεί να εμφανίσει αρνητικές εκδοχές των φυσιολογικών της χαρακτηριστικών. Αντίθετα, σε περιόδους έντονου στρες, η προσωπικότητα χάνει πρόσβαση στις κύριες γνωστικές λειτουργίες. Τότε κυρίως δίνει βάση στην κατώτερη λειτουργία της. Έτσι συχνά δείχνει εκτός εαυτού και αυτό μπορεί να αποτελεί ένδειξη ότι κάποιος δεν είναι καλά συναισθηματικά.
Άγχος και προσωπικότητες MBTI
Οι τύποι MBTI που έχουν κοινές τις πρωτεύουσες και κατώτερες γνωστικές λειτουργίες τείνουν να αντιδρούν παρόμοια στο στρες. Ας δούμε μαζί πώς συμπεριφέρονται τα ζευγάρια τύπων MBTI όταν το στρες χτυπάει την πόρτα!
*Αν δεν γνωρίζεις τις βασικές λειτουργίες κάθε προσωπικότητας διάβασε το άρθρο για το ΜΒΤΙ εδώ.
Ξεκινώντας από τον INTJ και τον INFJ
Όπως είπαμε σε καταστάσεις μέτριου στρες παραμένουν ο εαυτός του. Αλλά μπορεί να φανούν αρνητικές πτυχές της πρωτεύουσας λειτουργίας τους που είναι κοινή και είναι η εσωστρεφής διαίσθηση(Ni).
• Έτσι, μπορεί να πέφτουν στην παγίδα της «ανάλυσης παράλυσης», δηλαδή να υπεραναλύουν και να εμμένουν στις λεπτομέρειες. Με αποτέλεσμα να έχουν δυσκολία στη δράση.
• Μπορεί να χρειάζονται υπερβολικά πολύ χρόνο μόνοι. Αυτό ώστε να σκεφτούν και να «φορτίσουν τις μπαταρίες» τους.
• Να έχουν ιδιαίτερα επικριτική διάθεση προς τον εαυτό τους αλλά και προς τους άλλους.
• Να αισθάνονται απογοήτευση όταν τα πράγματα δεν εξελίσσονται σύμφωνα με το πλάνο τους.
Σε καταστάσεις έντονου στρες, όπου οι τύποι «χάνουν τον εαυτό τους», πέφτουν στην κατώτερη λειτουργία τους. Η οποία είναι κοινή και πάλι και είναι η εξωστρεφής αίσθηση (Se).
• Εκεί, μπορεί να τους απορροφούν υπερβολικά οι αισθητηριακές εμπειρίες. Όπως φαγητό, περιπέτειες ή απρόβλεπτες ενέργειες.
• Μπορεί να παρουσιάζουν απρόβλεπτη, παρορμητική ή αυτοκαταστροφική συμπεριφορά.
• Να νιώθουν αποδιοργανωμένοι και να έχουν δυσκολία στη συγκέντρωση.
• Να αισθάνονται ότι έχουν χάσει τον έλεγχο του εαυτού τους και της πορείας τους.
Σειρά έχουν ο INTP και ο ISTP
Σε καταστάσεις μέτριου στρες και οι INTPs και ISTPs λειτουργούν ως ο εαυτός τους. Αλλά μπορεί να φανούν αρνητικές πτυχές της κοινής πρωτεύουσας λειτουργίας τους, που είναι η εσωστρεφής σκέψη (Ti).
• Μπορεί να γίνονται υπερβολικά αυστηροί στην εσωτερική τους λογική, κολλώντας σε λεπτομέρειες και αναζητώντας μια τέλεια, «σωστή» λύση. Με αποτέλεσμα να μπλοκάρουν και να έχουν δυσκολία στο να πάρουν αποφάσεις.
• Η τάση τους για απομόνωση μπορεί να ενταθεί. Έτσι κλεισμένοι στον εσωτερικό τους κόσμο, αποφεύγουν κοινωνικές επαφές και τις ανάγκες των γύρω τους.
• Μπορεί να σκέφτονται υπερβολικά κυνικά και επικριτικά. Όχι μόνο για τους άλλους αλλά και για τον ίδιο τους τον εαυτό. Επιπλέον να αγνοούν τα συναισθήματα και την πρακτική πλευρά των καταστάσεων.
• Συχνά μπορεί να δυσφορούν ή να αισθάνονται απογοήτευση όταν τα πράγματα δεν «κολλάνε» απόλυτα στη λογική τους. Ή όταν άλλοι δεν ακολουθούν την ίδια ακριβή σκέψη.
Όταν όμως είναι υπό έντονο στρες χάνουν τον έλεγχο. Έτσι πέφτουν στην κατώτερη λειτουργία τους, που είναι η εξωστρεφής αίσθηση (Fe).
• Σε αυτή την κατάσταση μπορεί να είναι υπερβολικά ευαίσθητοι στην κοινωνική πίεση. Ή ακόμα και να προσπαθούν να ευχαριστήσουν τους άλλους, ακόμα και αν αυτό δεν τους εκφράζει πραγματικά.
• Μπορεί να παρουσιάζουν ασυνήθιστες για τον εαυτό τους εκφράσεις συναισθημάτων. Ίσως και υπερβολική δραματικότητα ή αμηχανία στις κοινωνικές σχέσεις.
• Συχνά νιώθουν αποδιοργανωμένοι, με δυσκολία στη διαχείριση των σχέσεών τους ή στην έκφραση των συναισθημάτων τους.
• Μπορεί να νιώθουν ότι έχουν χάσει τον έλεγχο της εικόνας τους προς τους άλλους και να επιλέγουν την απομόνωση.
ENTJ και ESTJ
Σε καταστάσεις μέτριου στρες και οι ENTJs και ESTJs δίνουν βάση στην πρωτεύουσα λειτουργία τους. Η οποία είναι η εξωστρεφής σκέψη (Te). Αλλά μπορεί να κάνουν την εμφάνισή τους και αρνητικές πτυχές αυτής.
• Γίνονται υπερβολικά αυταρχικοί και απαιτητικοί, πιέζοντας τους άλλους για άμεση απόδοση.
• Μπορεί να αγνοούν τις συναισθηματικές ανάγκες, επικεντρώνονται μόνο στην αποτελεσματικότητα.
• Δυσκολεύονται να δεχτούν διαφορετικές απόψεις, δείχνουν ανυπομονησία ή επιθετικότητα.
• Μπορεί να γίνουν υπερβολικά επικριτικοί προς τους άλλους και τον εαυτό τους.
Σε έντονο στρες, πέφτουν στην κατώτερη λειτουργία τους, που είναι το εσωστρεφές συναίσθημα (Fi):
• Γίνονται υπερβολικά ευαίσθητοι και εσωστρεφείς, αδυνατούν να εκφράσουν τα αληθινά τους συναισθήματα.
• Μπορεί να νιώθουν ενοχές ή να αυτοκριτικάρουν υπερβολικά τον εαυτό τους.
• Εμφανίζουν σύγχυση σχετικά με τις αξίες τους και τις επιθυμίες τους.
• Μπορεί να απομονωθούν συναισθηματικά και να νιώσουν αποδιοργανωμένοι.
ENTP και ENFP
Οι ENTPs και ENFPs έχουν κοινή την πρωτεύουσα λειτουργία τους που είναι η εξωστρεφής διαίσθηση (Ne). Σε καταστάσεις μέτριου στρες, λειτουργούν ως ο εαυτός τους, αλλά μπορεί να φανούν και αρνητικές πτυχές του Ne:
• Μπορεί να γίνονται υπερβολικά ανήσυχοι ή αφηρημένοι, χάνουν την εστίασή τους και πηδούν από τη μία ιδέα στην άλλη χωρίς να ολοκληρώνουν.
• Έχουν την τάση να αποφεύγουν να αντιμετωπίσουν πρακτικά ή καθημερινά προβλήματα, προτιμώντας να ζουν στον κόσμο των δυνατοτήτων.
• Μπορεί να φαίνονται ασταθείς ή αναποφάσιστοι, αποφεύγοντας δεσμεύσεις.
• Σε περιόδους πίεσης, μπορεί να γίνονται υπερβολικά αιθεροβάμονες και να μην προσέχουν τις λεπτομέρειες.
Σε έντονο στρες, οι ENTPs και ENFPs «πέφτουν» στην κατώτερη λειτουργία τους, που είναι η εσωστρεφής αίσθηση (Si):
• Μπορεί να γίνουν υπερβολικά προσκολλημένοι σε λεπτομέρειες και παλιές εμπειρίες και να έχουν δυσκολία με την προσαρμογή τους σε αλλαγές.
• Εμφανίζουν άγχος και δυσφορία όταν τα πράγματα δεν είναι σαφή ή όταν η ρουτίνα τους αλλάζει.
• Μπορεί να γίνουν αποσυρμένοι, νοσταλγικοί, ή να κολλάνε σε αρνητικές αναμνήσεις.
• Συχνά μπλοκάρονται και νιώθουν ανίκανοι στο να προχωρήσουν μπροστά.
INFP και ISFP
Οι INFPs και ISFPs έχουν κοινή πρωτεύουσα λειτουργία, το εσωστρεφές συναίσθημα (Fi). Σε καταστάσεις μέτριου στρες, παραμένουν ο εαυτός τους, αλλά μπορεί να φανούν αρνητικές πτυχές του Fi:
• Δείχνουν υπερβολικά εσωστρεφείς και προσκολλημένοι στις προσωπικές τους αξίες. Αποτέλεσμα αυτού είναι το να έχουν μεγάλη δυσκολία με την προσαρμογή τους σε καταστάσεις που συγκρούονται με τις αξίες τους.
• Μπορεί να νιώθουν συναισθηματικά μπερδεμένοι ή συγκρατημένοι, χωρίς να εκφράζουν εύκολα τα αληθινά τους συναισθήματα.
• Τείνουν να αποφεύγουν συγκρούσεις και να παρουσιάζουν απόσυρση σε μια «ασφαλή» εσωτερική πραγματικότητα.
• Μπορεί να είναι επικριτικοί με τον εαυτό τους, για το ότι δεν ζουν σύμφωνα με τις αξίες τους.
Σε καταστάσεις έντονου στρες, πέφτουν στην κατώτερη λειτουργία τους, που είναι η εξωστρεφής σκέψη (Te):
• Μπορεί να γίνουν υπερβολικά επικεντρωμένοι σε εξωτερική οργάνωση, δομές και αποτελέσματα. Κάτι που δεν τους ταιριάζει και τους φέρνει δυσφορία.
• Εμφανίζουν πίεση να επιτύχουν αποτελέσματα και μπορεί να γίνουν αυταρχικοί ή πολύ αυστηροί με τον εαυτό τους ή τους άλλους.
• Συχνά νιώθουν ότι χάνουν την εσωτερική τους αρμονία και δρουν παρορμητικά ή άκαμπτα.
• Μπορεί να νιώθουν αποδιοργανωμένοι και αποξενωμένοι από τα αληθινά τους συναισθήματα.
ENFJ και ESFJ
Οι ENFJs και ESFJs έχουν κοινή την πρωτεύουσα λειτουργία, το εξωστρεφές συναίσθημα (Fe). Σε καταστάσεις μέτριου στρες, συνεχίζουν να λειτουργούν ως ο εαυτός τους. Αλλά μπορεί να κάνουν την εμφάνισή τους και αρνητικές πτυχές του Fe:
• Μπορεί να είναι υπερβολικά ευαίσθητοι, στην προσπάθεια να καλύψουν τις ανάγκες των άλλων. Με αποτέλεσμα τη θυσία των δικών τους αναγκών.
• Τείνουν να απορροφούν τα συναισθήματα των γύρω τους και να νιώθουν υπερβολικό άγχος για το πώς τους βλέπουν.
• Μπορεί να γίνουν υπερβολικά εξαρτημένοι από την αποδοχή και να έχουν δυσκολία να πουν «όχι».
• Σε περιόδους πίεσης, μπορεί να έχουν επίσης υπερπροστατευτική ή χειριστική συμπεριφορά προς τους άλλους.
Σε έντονο στρες, πέφτουν στην κατώτερη λειτουργία τους, που είναι η εσωστρεφής σκέψη (Ti):
• Μπορεί να γίνουν υπερβολικά αναλυτικοί, επικριτικοί ή ψυχροί, απομακρύνοντας τους άλλους με τη λογική τους προσέγγιση.
• Συχνά νιώθουν μπλοκαρισμένοι, παγιδευμένοι μέσα σε σκέψεις και εσωτερικές αναλύσεις.
• Μπορεί να έχουν δυσκολία στην έκφραση των συναισθημάτων τους ή στην κατανόηση των δικών τους αναγκών.
• Σε αυτή την κατάσταση, μπορεί να θέλουν την απομόνωση ή να γίνουν υπερβολικά επικριτικοί με τον εαυτό τους και τους άλλους.
ISTJ και ISFJ
Οι ISTJs και ISFJs έχουν ως πρωτεύουσα λειτουργία, την εσωστρεφή αισθηση (Si). Σε καταστάσεις μέτριου στρες, είναι ο εαυτός τους, αλλά μπορεί να κάνουν την εμφάνισή τους και οι αρνητικές πτυχές του Si:
• Μπορεί να παρουσιάζουν υπερβολική προσκόλληση στις ρουτίνες και τις παραδόσεις και να αρνούνται την αποδοχή των αλλαγών ή των νέων ιδεών.
• Τείνουν να αναμασούν αρνητικές εμπειρίες ή λάθη του παρελθόντος, δυσκολεύοντας την προσαρμογή τους στο παρόν.
• Μπορεί να γίνουν ιδιαίτερα κριτικοί, είτε με τον εαυτό τους είτε με τους άλλους, εστιάζοντας στα λάθη ή τις ατέλειες.
• Μπορεί να νιώθουν άγχος όταν τα πράγματα δεν πάνε σύμφωνα με το προβλεπόμενο σχέδιο ή όταν υπάρχει διατάραξη της τάξης.
Σε έντονο στρες, πέφτουν στην κατώτερη λειτουργία τους, που είναι η εξωστρεφής διαίσθηση (Ne):
• Μπορεί να είναι υπερβολικά ανήσυχοι, κολλώντας σε πιθανές αρνητικές εκβάσεις και φοβούμενοι το άγνωστο.
• Μπορεί να έχουν δυσκολία να πάρουν αποφάσεις εξαιτίας της υπερβολικής ανησυχίας και του “τι θα γίνει αν…” σκεπτικού.
• Εμφανίζουν σύγχυση και μπορεί να γίνουν αποστασιοποιημένοι ή αποδιοργανωμένοι.
• Συχνά μπλοκάρουν και έχουν έλλειψη κινήτρου στο να κάνουν βήματα μπροστά ή να δουν τις ευκαιρίες γύρω τους.
ESTP και ESFP
Οι ESTPs και ESFPs έχουν ως πρωτεύουσα λειτουργία την εξωστρεφή αίσθηση (Se). Σε καταστάσεις μέτριου στρες, συνεχίζουν να λειτουργούν ως ο εαυτός τους, αλλά μπορεί να φανούν αρνητικές πτυχές του Se:
• Μπορεί να γίνουν υπερβολικά εστιασμένοι σε άμεσες αισθητηριακές εμπειρίες και έτσι να αποφεύγουν την αντιμετώπιση βαθύτερων συναισθημάτων ή προβλημάτων.
• Έχουν προσανατολισμό κυρίως τη στιγμιαία απόλαυση ή διέγερση. Όμως δεν είναι κάτι που τους ικανοποιεί μακροπρόθεσμα.
• Μπορεί να γίνουν ανυπόμονοι και να αποφεύγουν τη ρουτίνα ή τις υποχρεώσεις που θεωρούν βαρετές.
• Σε περιόδους μέτριου άγχους, μπορεί επίσης να δείχνουν επιπόλαιοι ή αδιάφοροι για συνέπειες.
Σε έντονο στρες, πέφτουν στην κατώτερη λειτουργία τους, που είναι η εσωστρεφής διαίσθηση (Ni):
• Μπορεί να γίνουν υπερβολικά ανήσυχοι, εσωστρεφείς και αποστασιοποιημένοι, αποφεύγοντας την πραγματικότητα που τόσο αγαπούν.
• Εμφανίζουν σκέψεις καταστροφολογίας ή μπερδεμένα σενάρια στο μυαλό τους, που τους προκαλούν σύγχυση και άγχος.
• Μπορεί να νιώθουν μπλοκαρισμένοι και να έχουν δυσκολία στο να πάρουν αποφάσεις ή να δουν την επόμενη κίνηση.
• Συχνά παρουσιάζουν απόσυρση από κοινωνικές επαφές και δραστηριότητες που συνήθως απολαμβάνουν.
Συνοψίζοντας
Η κατανόηση του πώς αντιδρά ο τύπος προσωπικότητάς μας στο στρες μάς δίνει ένα ισχυρό εργαλείο αυτογνωσίας. Μπορούμε να αναγνωρίζουμε εγκαίρως τα προειδοποιητικά σημάδια και να φροντίζουμε καλύτερα τον εαυτό μας. Όταν έχουμε γνώση των εσωτερικών μας λειτουργιών, η διαχείριση του άγχους είναι πιο συνειδητή και λιγότερο παρορμητική.
Το άγχος είναι φυσικό. Το πώς το αντιμετωπίζεις, όμως, μπορεί να γίνει η υπερδύναμή σου. Εσύ, αναγνωρίζεις τα μοτίβα της δικής σου προσωπικότητας όταν νιώθεις πίεση;
Μπορείς να βρεις περισσότερα τέτοια άρθρα εδώ!