Εισαγωγή
Η ψυχική υγεία είναι ένας κρίσιμος τομέας της ζωής μας και επηρεάζει τη σκέψη, τα συναισθήματα και τις πράξεις μας. Η κατανόηση της ψυχικής μας κατάστασης είναι απαραίτητη για μια ισορροπημένη ζωή. Δεν αφορά μόνο την απουσία ψυχικών διαταραχών. Αλλά επίσης και τη δυνατότητα της αντιμετώπισης του στρες και της διαχείρισης των συναισθημάτων μας. ‘Όπως και το να έχουμε ικανοποιητικές σχέσεις και να αναπτύσσουμε την προσωπική μας εξέλιξη. Όπως φροντίζουμε το σώμα μας, έτσι πρέπει να φροντίζουμε και την ψυχή μας.
Παρόλο που η ιατρική αναπτύχθηκε αιώνες πριν, η συστηματική μελέτη της ψυχικής υγείας ξεκίνησε πολύ αργότερα. Καθώς η κατανόηση του νου και της ψυχής απαιτούσε εξειδικευμένες μεθόδους. Βασικοί κλάδοι της ψυχικής υγείας είναι η ψυχολογία, η ψυχιατρική και η ψυχοθεραπεία. Η ψυχολογία μελετά τον νου, τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά. Εστιάζοντας επίσης στη μάθηση, τη μνήμη, τις σχέσεις και την προσαρμογή στη ζωή. Η ψυχιατρική, ως ιατρικός κλάδος, διαγιγνώσκει και θεραπεύει ψυχικές διαταραχές, εστιάζοντας στις αιτίες και τη βιολογική τους βάση. Η ψυχοθεραπεία είναι η εφαρμογή επιστημονικά τεκμηριωμένων μεθόδων για τη βελτίωση της ψυχικής ευεξίας. Βοηθά τα άτομα στην επεξεργασία συναισθημάτων, σκέψεων και συμπεριφορών.
Τι είναι η Ψυχολογία;
Η ψυχολογία είναι η επιστήμη που εξετάζει τη λειτουργία του νου και την ανθρώπινη συμπεριφορά σε όλες τις διαστάσεις της ζωής. Μελετά πώς οι άνθρωποι αισθάνονται, σκέφτονται και αντιδρούν σε διάφορες καταστάσεις. Από την καθημερινή λήψη αποφάσεων μέχρι την αντιμετώπιση σημαντικών αλλαγών ή κρίσεων. Δίνει βάση επίσης στις διαδικασίες μάθησης, την ανάπτυξη της προσωπικότητας και τη διαμόρφωση κοινωνικών δεξιοτήτων.
Πιο συγκεκριμένα στην ψυχολογία, τα συναισθήματα και οι γνωστικές διαδικασίες όπως η σκέψη, η μνήμη, η αντίληψη και η λήψη αποφάσεων, αλληλεπιδρούν στενά και καθορίζουν τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε και αξιολογούμε τον κόσμο γύρω μας. Τα συναισθήματα επηρεάζουν τη σκέψη και τη συμπεριφορά μας. Για παράδειγμα, το άγχος μπορεί να μειώσει την προσοχή και τη μνήμη. Ενώ η θετική διάθεση ενισχύει τη δημιουργικότητα και την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων. Μέσα από τη μελέτη αυτών των διαδικασιών, η ψυχολογία κατανοεί πώς αξιολογούμε καταστάσεις, δημιουργούμε προσδοκίες, αναπτύσσουμε πεποιθήσεις και προσαρμοζόμαστε στις προκλήσεις της ζωής.
Επίσης εστιάζει και στο κομμάτι του πώς οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Πώς λοιπόν δημιουργούνται δεσμοί και σχέσεις και πώς διαμορφώνεται η κοινωνική συμπεριφορά. Η κατανόηση των μηχανισμών συνεργασίας, επικοινωνίας και επίλυσης συγκρούσεων είναι κρίσιμη για την ανάπτυξη υγιών σχέσεων. Τόσο σε προσωπικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο. Μέσα από τη μελέτη αυτών των αλληλεπιδράσεων, μπορούμε να κατανοήσουμε πώς οι κοινωνικές προσδοκίες, οι πεποιθήσεις και οι εμπειρίες μας επηρεάζουν τη συμπεριφορά μας. Επίπλέον πώς μπορούμε να βελτιώσουμε τη συνεργασία και την επικοινωνία με τους άλλους.
Βρες περισσότερες πληροφορίες για την επιστήμη της ψυχολογίας εδώ.
Τι είναι η Ψυχιατρική;
Η ψυχιατρική είναι κλάδος της ιατρικής επιστήμης που ασχολείται με τη διάγνωση και τη θεραπεία των ψυχικών διαταραχών. Ο ψυχίατρος, ως ειδικός γιατρός, αξιολογεί τόσο τις βιολογικές όσο και τις ψυχολογικές παραμέτρους της ψυχικής υγείας. Καθώς λαμβάνει υπόψη γενετικούς, νευροβιολογικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες που επηρεάζουν τη λειτουργία του νου.
Η ψυχιατρική μελετά τις ψυχικές διαταραχές και εφαρμόζει επιστημονικά τεκμηριωμένες μεθόδους για τη διάγνωση και τη θεραπεία τους, συμπεριλαμβανομένης και της φαρμακευτικής αγωγής. Ο στόχος της είναι η αποκατάσταση και η διατήρηση της ψυχικής ισορροπίας. Επίσης η ανακούφιση των συμπτωμάτων και η βελτίωση της ποιότητας ζωής των ατόμων. Όπως και η πρόληψη επιδείνωσης ή υποτροπής των διαταραχών.
Τι είναι η Ψυχοθεραπεία;
Η ψυχοθεραπεία είναι η πρακτική εφαρμογή επιστημονικά τεκμηριωμένων μεθόδων για τη βελτίωση της ψυχικής υγείας μέσα από τη θεραπευτική σχέση. Είναι μια διαδικασία κατά την οποία ο ειδικός ψυχοθεραπευτής βοηθά το άτομο στην βαθύτερη κατανόηση του εαυτού του. Έτσι να μπορεί να διαχειριστεί τα συναισθήματά του και να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες που επηρεάζουν την ψυχική του ισορροπία. Μέσα από συστηματικές συναντήσεις, διάλογο και συγκεκριμένες θεραπευτικές τεχνικές, η ψυχοθεραπεία στοχεύει στη βελτίωση της λειτουργικότητας, της συναισθηματικής σταθερότητας και της ποιότητας ζωής. Δεν έχει περιορισμό την αντιμετώπιση των ψυχικών διαταραχών, αλλά συμβάλλει επίσης στην προσωπική ανάπτυξη, την ενίσχυση της αυτογνωσίας και την καλλιέργεια πιο υγιών τρόπων σκέψης και συμπεριφοράς.
Υπάρχουν πολλές μορφές ψυχοθεραπείας, καθεμία με τη δική της προσέγγιση και στόχο. Από τις πιο γνωστές είναι η γνωστική-συμπεριφορική θεραπεία (CBT), η οποία εστιάζει στον εντοπισμό και την τροποποίηση δυσλειτουργικών σκέψεων και συμπεριφορών. Έχει εφαρμογή συχνά σε περιπτώσεις άγχους, κατάθλιψης και κρίσεων πανικού. Η ψυχοδυναμική θεραπεία εξερευνά βαθύτερα, ασυνείδητα μοτίβα και εμπειρίες του παρελθόντος που επηρεάζουν τη σημερινή συμπεριφορά και τις σχέσεις. Ενώ η Gestalt θεραπεία δίνει βάση στο “εδώ και τώρα” και έτσι ενισχύει την επίγνωση των συναισθημάτων, των αναγκών και της συνολικής εμπειρίας του ατόμου. Αυτές αποτελούν μόνο μερικές από τις διαθέσιμες προσεγγίσεις. Η επιλογή της κατάλληλης μορφής έχει να κάνει με τις εκάστοτε ανάγκες, τους στόχους και την προσωπικότητα κάθε ανθρώπου. Ώστε να μπορεί να προσφέρει τα κατάλληλα εργαλεία για ενδυνάμωση και ουσιαστική ψυχική αλλαγή.
Διαφορές μεταξύ Ψυχολογίας, Ψυχοθεραπείας και Ψυχιατρικής
1)Μια πρώτη διαφορά των τριών εννοιών είναι πως για να εργαστεί κάποιος στον κάθε τομέα χρειάζεται διαφορετική εκπαίδευση.
Η ψυχιατρική όπως αναφέραμε είναι κλάδος της ιατρικής επιστήμης. Αυτό σημαίνει ότι ο επαγγελματίας ξεκινά τις σπουδές του από την Ιατρική Σχολή και στη συνέχεια παίρνει ειδίκευση στην Ψυχιατρική. Ο ψυχίατρος είναι γιατρός, μπορεί να πραγματοποιήσει ιατρική διάγνωση και να συνταγογραφήσει φαρμακευτική αγωγή.
Η ψυχολογία από την άλλη είναι μια κοινωνική επιστήμη και μπορεί κάποιος να γίνει ψυχολόγος τελειώνοντας την αντίστοιχη σχολή. Λαμβάνει άδεια άσκησης επαγγέλματος και στη συνέχεια μπορεί να εξειδικευτεί σε διάφορα πεδία, όπως κλινική ή συμβουλευτική ψυχολογία. Ο ψυχολόγος μπορεί να πραγματοποιήσει ψυχοδιαγνωστική αξιολόγηση και να παρέχει συμβουλευτική, αλλά δεν συνταγογραφεί φάρμακα.
Για να γίνει κάποιος ψυχοθεραπευτής στη χώρα μας απαιτείται κάποιος να έχει σχετική βασική εκπαίδευση σε ψυχολογία ή ψυχιατρική και στη συνέχεια να ολοκληρώσει μια πολυετή εξειδίκευση σε μια αναγνωρισμένη ψυχοθεραπευτική μέθοδο. Η εκπαίδευση αυτή περιλαμβάνει θεωρητική κατάρτιση, προσωπική θεραπεία και εποπτευόμενη πρακτική, ώστε ο επαγγελματίας να μπορεί να εφαρμόζει με ασφάλεια και επιστημονική εγκυρότητα τις θεραπευτικές τεχνικές.
2) Παρόλο που και οι τρεις κλάδοι έχουν ως κοινό στόχο τη βελτίωση της ψυχικής υγείας, ο καθένας επικεντρώνεται σε διαφορετική πτυχή της ανθρώπινης λειτουργίας.
Η ψυχολογία έχει ως κύρια ασχολία της την κατανόηση των σκέψεων, των συναισθημάτων και της συμπεριφοράς, αλλά και τον τρόπο συσχέτισης των ανθρώπων μεταξύ τους. Εστιάζει στην εκπαίδευση και την παροχή βοήθειας στο άτομο, ώστε να κατανοήσει πώς λειτουργεί και να μάθει στην αποτελεσματική διαχείριση των σχέσεων του, των δυσκολιών του και των καθημερινών του προκλήσεων.
Η ψυχοθεραπεία, από την άλλη, αποτελεί την πρακτική, συστηματική και δομημένη εφαρμογή αυτής της γνώσης μέσα από μια θεραπευτική σχέση. Στόχος της είναι να υποστηρίξει το άτομο ώστε να αλλάξει δυσλειτουργικά μοτίβα σκέψης και συμπεριφοράς, να αναπτύξει νέες δεξιότητες και να ενισχύσει την ψυχική του ανθεκτικότητα.
Τέλος, η ψυχιατρική έχει ως κέντρο της τη διάγνωση και την ιατρική αντιμετώπιση των ψυχικών διαταραχών, αξιοποιώντας φαρμακευτική αγωγή και άλλες ιατρικές παρεμβάσεις όταν αυτό είναι απαραίτητο.
Πώς να φροντίζουμε την ψυχική μας υγεία
• Εκπαίδευσε τον εαυτό σου
Η ενημέρωση μέσα από άρθρα, βιβλία ή podcasts ψυχικής υγείας σε βοηθά να κατανοείς καλύτερα τον εαυτό σου και τους μηχανισμούς που επηρεάζουν τη σκέψη και τα συναισθήματά σου. Η γνώση λειτουργεί προστατευτικά, προσφέροντας εργαλεία για πρόληψη και καλύτερη διαχείριση δυσκολιών. Αν νιώσεις ότι κάτι σε ξεπερνά, η αναζήτηση βοήθειας από ειδικό είναι ένα σημαντικό βήμα φροντίδας και όχι ένδειξη αδυναμίας.
• Αναγνώρισε και αποδέξου τα συναισθήματά σου
Η επίγνωση του πώς νιώθεις αποτελεί βασικό στοιχείο ψυχικής υγείας. Όταν αναγνωρίζεις τα συναισθήματα σου χωρίς να τα κρίνεις, αποκτάς τον έλεγχο της αντίδρασής σου. Καθώς επίσης υπάρχει και μείωση τις έντασής τους. Η αποδοχή δεν είναι παθητικότητα, αλλά κατανόηση και δυνατότητα κίνησης προς τη λύση.
• Δώσε χρόνο στη χαλάρωση, τη σωματική άσκηση και τον ύπνο
Η σωματική φροντίδα επηρεάζει άμεσα την ψυχική ευεξία. Ο ποιοτικός ύπνος, η κίνηση και ο χρόνος για ξεκούραση κάνουν το νευρικό σύστημα να ισορροπεί και μειώνουν τα επίπεδα στρες. Μικρές, σταθερές συνήθειες ευεξίας μπορούν να λειτουργήσουν ως «ανάσα» μέσα στην καθημερινότητα.
• Καλλιέργησε θετικές συνήθειες και υποστηρικτικές σχέσεις
Οι σχέσεις με ανθρώπους που προσφέρουν κατανόηση, σεβασμό και ασφάλεια ενισχύουν σημαντικά την ψυχική ανθεκτικότητα. Παράλληλα, οι θετικές καθημερινές συνήθειες, όπως η οργάνωση, η συνέπεια ή η ενασχόληση με δραστηριότητες που σε γεμίζουν δημιουργούν σταθερότητα και ενισχύουν την αίσθηση ευεξίας.
Αν σε ενδιαφέρουν τέτοια θέματα, μπορείς να διαβάσεις περισσότερα άρθρα εδώ!