Τι είναι τελικά το mindset; Τι σημαίνει επιτυχία και τι σημαίνει ευτυχία; Είναι για όλους τα ίδια αυτά τα πράγματα ή μήπως διαφέρουν όσο διαφέρουμε κι εμείς;
Όταν πετυχαίνουμε επαγγελματικούς και προσωπικούς στόχους, σίγουρα αυξάνουμε την ευτυχία μας. Είναι όμως αυτό αρκετό; Ή μήπως χρειάζεται κάτι περισσότερο; Η σωματική και ψυχική υγεία, η ποιότητα των σχέσεων, με τον εαυτό μας και με τους άλλους, η οικονομική σταθερότητα και η αίσθηση ασφάλειας, όλα αυτά συμβάλλουν εξίσου στην ολοκλήρωση του παζλ της ευτυχίας. Ή μήπως όχι;
Άνθρωποι διατηρούν την ευτυχία τους ακόμα και μέσα στις πιο δύσκολες συνθήκες, ενώ άλλοι έχουν δυσκολίες ακόμη και όταν έχουν ”τα πάντα”. Μήπως το μυστικό βρίσκεται κάπου αλλού; Μήπως νοοτροπίες (mindsets) ευδοκιμούν και αντέχουν, ανεξάρτητα από τις εξωτερικές συνθήκες; Τελικά, μήπως η ευτυχία δεν βρίσκεται ούτε έξω ούτε μέσα, αλλά κάπου στη μέση;
Πάμε να το δούμε μαζί παρακάτω.
Τι είναι mindset και γιατί μετράει
Mε τον pop όρο mindset εννοούμε τον τρόπο σκέψης και το σύστημα πεποιθήσεων κάποιου. Αυτά διαμορφώνουν ουσιαστικά το πως ένα άτομο βλέπει τον εαυτό του, τις ικανότητές του, αλλά και πως ερμηνεύει τον κόσμο γύρο του. Υπάρχουν δυο βασικά είδη mindset:
Fixed Mindset (Σταθερή Νοοτροπία)
Τα άτομα με fixed mindset (σταθερή νοοτροπία) γενικά πιστεύουν ότι δεν μπορούν να αλλάξουν ούτε τον εαυτό τους ούτε τις εξωτερικές καταστάσεις. Αγνοούν τη δυνατότητα αλλαγής των ικανοτήτων τους και αποφεύγουν να καταβάλουν προσπάθεια για βελτίωση ή ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων.
Επιπλέον, όταν αντιμετωπίζουν εξωτερικά εμπόδια, συνήθως δεν προβαίνουν σε ενεργές προσπάθειες αντιμετώπισής τους, καθώς θεωρούν ότι δεν έχουν πραγματική επιρροή πάνω σε αυτά. Έχουν μια ντετερμινιστική στάση και δεν πιστεύουν ότι η προσωπική βούληση και η προσπάθεια καθορίζουν την πορεία της ζωής τους.
Growth Mindset (Νοοτροπία Ανάπτυξης)
Από την άλλη, τα άτομα με growth mindset (νοοτροπία ανάπτυξης) θεωρούν ότι οι ικανότητές τους, παρουσιάζουν ανάπτυξη μέσα από προσπάθεια και εξάσκηση. Επιπλέον αντιμετωπίζουν τα εξωτερικά εμπόδια ως προκλήσεις και ευκαιρίες για μάθηση και βελτίωση. Σε κάθε κατάσταση, συνεχίζουν την προσπάθεια παρά τις δυσκολίες, μέχρι επίτευξης του στόχο τους ή έστω αποκόμισης κάποιου θετικού στοιχείου από την εμπειρία.
Αυτά τα άτομα γενικά έχουν μια ενεργητική και αισιόδοξη στάση ζωής. Τα εμπόδια συνήθως δεν τους πτοούν. Αντίθετα, επιδιώκουν να τα μετατρέπουν σε ευκαιρίες για εξέλιξη. Πιστεύουν όχι μόνο στις υπάρχουσες ικανότητές τους, αλλά και στη δυνατότητα καλλιέργειας και ανάπτυξης νέων με τον χρόνο.
Πώς ο τρόπος σκέψης επηρεάζει την επιτυχία
Επιτυχία ορισμός
Ας ξεκινήσουμε με το τι σημαίνει «επιτυχία». Δυστυχώς, ή μάλλον ευτυχώς, δεν υπάρχει ένας και μοναδικός, αντικειμενικός ορισμός. Η επιτυχία είναι μια βαθιά προσωπική έννοια, που ο καθένας την προσδιορίζει διαφορετικά, ανάλογα με τις αξίες, τους στόχους και τις εμπειρίες του. Σαφώς, υπάρχουν κοινωνικά πρότυπα επιτυχίας, τα οποία έχουν να κάνουν με την εποχή, τον τόπο και την κυρίαρχη κουλτούρα.
Για παράδειγμα, στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία, η επιτυχία συχνά είναι ταυτόσημη με την επαγγελματική άνοδο. Μια υψηλόβαθμη διευθυντική θέση, ένα μεγάλο εισόδημα ή κοινωνική αναγνώριση. Όμως αυτό το πλαίσιο δεν καλύπτει απαραίτητα όλους. Για κάποιον άλλον, επιτυχία μπορεί να σημαίνει να ζει από την τέχνη του, να έχει ισορροπία στην προσωπική του ζωή ή να προσφέρει στην κοινότητα. Έτσι, κάποιος μπορεί να μη θεωρεί τον εαυτό του επιτυχημένο, ακόμη κι αν η κοινωνία τον βλέπει ως τέτοιο ή το αντίστροφο.
Mindset και επιτυχία
Fixed mindset
Το mindset είναι καθοριστικός παράγοντας της προσέγγισης που έχουμε στην προσωπική μας επιτυχία. Ένα άτομο με fixed mindset συχνά πιστεύει ότι δεν έχει τη δυνατότητα να αλλάξει ουσιαστικά την πορεία της ζωής του. Αν θεωρεί ότι οι ικανότητές του είναι προκαθορισμένες και δεν μπορούν να εξελιχθούν, είναι πιθανό να μην προσπαθεί ενεργά για την επίτευξη των στόχων του. Έτσι, ακόμα κι αν έχει φιλοδοξίες, η έλλειψη πίστης στην αλλαγή λειτουργεί περιοριστικά και τον εμποδίζει από το να επιδιώξει την επιτυχία με επιμονή.
Growth mindset
Αντίθετα, ένα άτομο με growth mindset αντιμετωπίζει τους στόχους του ως κάτι που μπορεί να επιτευχθεί με προσπάθεια, μάθηση και επιμονή. Δεν αποθαρρύνεται από τα εμπόδια, αλλά τα βλέπει ως μέσα ανάπτυξης. Αναπτύσσει συνεχώς τις δεξιότητές του και προσαρμόζεται στις καταστάσεις, με τελικό σκοπό να προσεγγίσει την προσωπική του εκδοχή της επιτυχίας.
Όπως συμβαίνει με πολλά πράγματα στη ζωή, έτσι και εδώ, η αλήθεια δεν βρίσκεται στα άκρα, αλλά κάπου στη μέση. Σίγουρα είναι ωφέλιμο να προσπαθούμε να βελτιώνουμε τον εαυτό μας και να αντιμετωπίζουμε τα εμπόδια με θετική στάση και επιμονή. Όμως, εξίσου σημαντικό είναι να μην περάσουμε στο άλλο άκρο, μια συνεχή και αδιάκοπη προσπάθεια για “εξέλιξη” χωρίς αποδοχή, που μπορεί τελικά να γίνει εξουθενωτική και μη ρεαλιστική. Η αλλαγή προϋποθέτει πρώτα αποδοχή. Πρέπει να δεχτούμε ποιοι είμαστε πραγματικά και να αναγνωρίσουμε τις δυνάμεις αλλά και τις αδυναμίες μας. Μέσα από αυτή την αποδοχή μπορούμε να χαράξουμε ουσιαστική πορεία προς την προσωπική βελτίωση και επιτυχία.
Το ίδιο ισχύει και για τις δυσκολίες της ζωής. Ναι, πρέπει να προσπαθούμε να ξεπερνάμε τα εμπόδια, αλλά με βάση τα ρεαλιστικά δεδομένα. Μια δύσκολη κατάσταση σίγουρα είναι πιο διαχειρίσιμη όταν υπάρχει πλήρης αποδοχή σε αυτήν. Μετά την αποδοχή μπορούν να γίνουν κινήσεις με καθαρό μυαλό προς την αλλαγή. Αν προσπαθήσεις να αλλάξεις κάτι χωρίς να έχεις κατανοήσει και αποδεχτεί πού ακριβώς βρίσκεσαι, τότε είναι πολύ πιθανό να κάνεις λάθος βήματα και να οδηγηθείς σε απογοητεύσεις ή ματαιώσεις.
Mindset και Ευτυχία
Ευτυχία ορισμός
Όπως συμβαίνει με την επιτυχία, έτσι και η ευτυχία είναι δύσκολο να οριστεί με έναν ενιαίο τρόπο για όλους. Για τον καθένα μας, η ευτυχία μπορεί να σημαίνει διαφορετικά πράγματα ή και συνδυασμό καταστάσεων. Επιπλέον, η ευτυχία δεν είναι μια σταθερή ή μόνιμη κατάσταση. Μπορεί κάποια περίοδο της ζωής μας να νιώθουμε ευτυχισμένοι και κάποια άλλη όχι. Είναι μια δυναμική αίσθηση, που αλλάζει ανάλογα τις συνθήκες, τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας. Ωστόσο, μπορούμε να αναγνωρίσουμε κάποιους γενικούς παράγοντες που έχουν στενή σχέση με το πώς βιώνουμε την ευτυχία στην καθημερινότητά μας.
Mindset και ευτυχία
Ένας από τους πιο καθοριστικούς, αν όχι ο σημαντικότερος, παράγοντας που επηρεάζει το πώς βιώνουμε την ευτυχία, είναι αυτός που πραγματεύεται το παρόν κείμενο: το mindset. Ακόμα κι αν έχεις όλους τους εξωτερικούς παράγοντες ευτυχία όπως χρήματα, επιτυχία, υγεία, σχέσεις, αν δεν έχεις το κατάλληλο τρόπο σκέψης, μπορεί και πάλι να νιώθεις δυστυχισμένος. Το πώς ερμηνεύεις τα γεγονότα της ζωής σου, πώς βλέπεις τον εαυτό σου και τις δυνατότητές σου, επηρεάζει βαθιά το πώς νιώθεις και αντιδράς.
Έπειτα, η υγεία, σωματική και ψυχική, είναι αναμφισβήτητα ένας βασικός πυλώνας ευτυχίας. Συχνά έχουμε συνείδηση της αξία της μόνο όταν τη χάσουμε. Χωρίς υγεία, ακόμα και τα πιο ευχάριστα πράγματα μπορεί να χάνουν τη σημασία τους. Ένας ακόμη πολύτιμος παράγοντας είναι οι υγιείς ανθρώπινες σχέσεις. Όπως έδειξε και η μακροχρόνια έρευνα του Harvard για την ευτυχία, οι άνθρωποι με σταθερές, θετικές σχέσεις ζουν όχι μόνο πιο χαρούμενοι αλλά και περισσότερα χρόνια, με καλύτερη ποιότητα ζωής.
Η επίτευξη προσωπικών στόχων επίσης συνεισφέρει σημαντικά στην ευτυχία. Το να θέτουμε και να πετυχαίνουμε στόχους, μικρούς ή μεγάλους, μας δίνει αίσθηση νοήματος και προσωπικής ικανοποίησης. Τέλος, τα χρήματα έχουν επιρροή στην ευτυχία μας, όχι όμως απόλυτα. Έρευνες έχουν δείξει ότι μέχρι ένα σημείο, τα χρήματα βοηθούν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Από εκεί και πέρα, η έλλειψή τους μπορεί να προκαλέσει δυστυχία, ειδικά όταν δεν επαρκούν για την κάλυψη βασικών αναγκών. Όμως, πέρα από αυτό το όριο, η οικονομική ευημερία δεν δίνει εγγύηση της ευτυχίας.
Πως να αλλάξω το mindset μου
Η αλλαγή του mindset δεν είναι κάτι που συμβαίνει από τη μία μέρα στην άλλη, αλλά αποτελεί μια διαδικασία προσωπικής ανάπτυξης. Σίγουρα πρέπει να είναι κάτι που θέλουμε να κάνουμε εμείς οι ίδιοι για τον εαυτό μας. Παρακάτω αναφέρονται κάποιες πρακτικές που υπάρχουν και μπορούν να μας βοηθήσουν:
Τεχνικές αναπλαισίωσης (reframing)
Έχει να κάνει με την ικανότητα να βλέπεις τις ίδιες καταστάσεις από διαφορετική οπτική γωνία. Αντί να σκέφτεσαι «απέτυχα», μπορείς να δεις την εμπειρία ως «μια ευκαιρία να μάθω κάτι καινούργιο». Αυτή η αλλαγή οπτικής ενισχύει την προσαρμοστικότητα και την εσωτερική ανθεκτικότητα.
Αντικατάσταση περιοριστικών πεποιθήσεων
Πολλές φορές, χωρίς να το καταλαβαίνουμε, λειτουργούμε με βαθιά ριζωμένες πεποιθήσεις όπως «δεν είμαι αρκετά καλός» ή «δεν αλλάζουν τα πράγματα». Η παρατήρηση και αμφισβήτηση αυτών των σκέψεων είναι το πρώτο βήμα. Μπορούμε να τις αντικαταστήσουμε με πιο ενδυναμωτικές, όπως: «μαθαίνω συνεχώς και εξελίσσομαι».
Όσο περισσότερο εξασκούμε τον ευατό μας σε αυτές τις τεχνικές, θα μπορέσουμε σιγά σιγά να αλλάξουμε το mindset μας. Θα μπορούσε να βοηθήσει σε αυτό η έκθεση του εαυτού μας καθημερινά με ενδυναμωτικό περιεχόμενο. Η συστηματική έκθεση σε βιβλία, podcasts, σεμινάρια ή ασκήσεις προσωπικής ανάπτυξης μπορεί να ενισχύσει το growth mindset. Επιλέγοντας περιεχόμενο που καλλιεργεί αυτογνωσία, αυτοπεποίθηση και νοοτροπία εξέλιξης, διαμορφώνουμε και πιο θετικές εσωτερικές φωνές.
Συνοψίζοντας
Το mindset αποτελεί ίσως το σημαντικότερο παράγοντα για την ευτυχία μας. Αν οι συνθήκες είναι καλές με ένα υγιές mindset ευημερείς. Από την άλλη αν οι συνθήκες είναι δύσκολες με ένα υγιές mindset, αντέχεις και συχνά εξελίσσεσαι. Αν όμως έχεις αρνητικό mindset, ακόμα και στις καλύτερες συνθήκες και ευκαιρίες που θα σου φέρει η ζωή, δεν θα μπορέσεις να τις αξιοποιήσεις στο έπακρο.
Το mindset λοιπόν θα λέγαμε ότι αποτελεί το θεμέλιο της ευτυχίας. Μαζί με τους άλλους παράγοντες όπως υγεία, σχέσεις, επιτυχία, χρήμα συμβάλει στην συνολική ευημερία μας. Χωρίς αυτό όμως, όλα τα άλλα δεν έχουν επαρκή στήριξη.
Δεν χρειάζεσαι λοιπόν τέλειες συνθήκες, χρειάζεσαι νέα οπτική!
Συμφωνείς με το άρθρο, ποια είναι η δική σου γνώμη για το πόσο σημαντικό είναι το mindset του ανθρώπου;
Αν σε ενδιαφέρουν θέματα αυτογνωσίας, μπορείς να ρίξεις μια ματιά εδώ!
Το θεωρώ πολύ σημαντικό. Δεν το έχω καταφέρει ακόμα . Δεν βλέπω τα πράγματα κ τις καταστάσεις με διαφορετικό ματι. Στον αυτόματο πιλότο είμαι. Μου κοστίζει την ψυχικη μου υγεία.
Σε ευχαριστώ που το μοιράστηκες! Και μόνο που το παρατηρείς, όσο δύσκολο κι αν είναι, λέει ήδη πολλά. ❤️