Εισαγωγή στο MBTI
Το τεστ προσωπικότητας Myers Briggs (MBTI) είναι ένα από τα δημοφιλέστερα εργαλεία αξιολόγησης προσωπικότητας. Μάλιστα, εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο το έχουν χρησιμοποιήσει ως εργαλείο κατανόησης του εαυτού τους και αυτοβελτίωσης. Αλλά και για να κατανοήσουν τους άλλους ανθρώπους γύρω τους. Αν, λοιπον, θες να διαβάσεις περισσότερα για το τεστ, πάτησε εδώ. Σε αυτό το άρθρο θα αναφερθούμε στις γνωστικές λειτουργίες των προσωπικοτήτων του τεστ MBTI.
Σύμφωνα με το τεστ λοιπόν ανήκουμε σε έναν από τους 16 τύπους προσωπικότητας. Ο κάθε τύπος χαρακτηρίζεται από 4 γράμματα. Αυτά τα γράμματα έχουν να κάνουν με τις προτιμήσεις και τις τάσεις του ατόμου πάνω σε 4 διαστάσεις:
Εσωστρέφεια (I) /Εξωστρέφεια (E)
Αίσθηση (S) / Διαίσθηση (N)
Λογική (T) / Συναίσθημα (F)
Οργάνωση (J) / Ευελιξία (P)
Γνωστικές Λειτουργίες: Μια Πιο Βαθιά Ματιά
Οι γνωστικές λειτουργίες (Cognitive functions) που θα αναλύσουμε σε αυτό το άρθρο, έχουν σχέση με αυτά τα γράμματα και με τη βοήθεια τους αναλύουμε σε μεγαλύτερο βάθος τις προσωπικότητες. Δυο είναι οι κατηγορίες των γνωστικών λειτουργιών. Οι λειτουργίες αντίληψης και οι λειτουργίες κρίσης. Η επεξεργασία πληροφοριών και η λήψη αποφάσεων έχουν να κάνουν με τις κριτικές λειτουργίες (Λογική και Συναίσθημα). Η λήψη και απορρόφηση πληροφορίων έχουν να κάνουν με τις αντιληπτικές λειτουργίες (Αίσθηση και Διαίσθηση). Οπότε οι γνωστικές λειτουργίες έχουν να κάνουν με τις παρακάτω διαστάσεις:
Αίσθηση (S) / Διαίσθηση (N)
Λογική (T) / Συναίσθημα (F)
Για να το πάρουμε από την αρχή ο Jung πρόσθεσε τις έννοιες εσωστρεφής και εξωστρεφής σε κάθε μια από τις γνωστικές λειτουργίες. Έτσι τροποποίησε το σύστημα, ώστε να περιλαμβάνει οκτώ γνωστικές λειτουργίες οι οποίες είναι:
Si-Εσωστρεφής Αίσθηση / Se-Eξωστρεφής Αίσθηση
Ni-Εσωστρεφής Διαίσθηση / Ne-Eξωστρεφής Διαίσθηση
Ti-Εσωστρεφής Λογική / Te-Eξωστρεφής Λογική
Fi-Εσωστρεφής Συναίσθημα / Fe-Eξωστρεφής Συναίσθημα
To i και e, δίπλα από τα γράμματα των γνωστικών λειτουργιών δηλώνουν το introvert και extrovert. Για να διευκρινίσουμε το εσωστρεφής και εξωστρεφής στην περίπτωση αυτή δεν έχει να κάνει με το πόσο εσωστρεφής ή εξωστρεφής είναι κάποιος. Αντίθετα, είναι η εξωστρέφεια η εσωστρέφεια της κάθε λειτουργίας. Θα αναλύσουμε περισσότερα για αυτό παρακάτω!
Η Ιεραρχία των Γνωστικών Λειτουργιών
Η Isabel Briggs Myers, βασισμένη στο έργο του Jung, έδωσε και μια άλλη διάσταση στην ανάλυση των 8 γνωστικών λειτουργιών. Η Isabel όρισε πως κάθε προσωπικότητα χρησιμοποιεί όλες τις γνωστικές λειτουργίες αλλά με μια ιεραρχία. Οι πρώτες 4 γνωστικές λειτουργίες της προσωπικότητάς μας (κυρίαρχη, βοηθητική, τριτογενής, κατώτερη) είναι πιο αναπτυγμένες και επηρεάζουν πιο άμεσα τη συμπεριφορά μας.
Οι άλλες 4 λειτουργίες είναι λιγότερο ανεπτυγμένες και δεν συνδέονται τόσο άμεσα με τη συμπεριφορά.
Για κάθε άτομο, η προσωπικότητά του θα καθορίσει την ταυτότητα της κυρίαρχης λειτουργίας. Αυτό σημαίνει ότι ένας εσωστρεφής θα έχει πάντα μια εσωστρεφή κυρίαρχη λειτουργία, ενώ ένας εξωστρεφής θα έχει πάντα μια εξωστρεφή κυρίαρχη λειτουργία.
Αναλυτικά
Ας δούμε λίγο πιο αναλυτικά πως λειτουργούν οι 4 πρώτες γνωστικές λειτουργίες.
Κυρίαρχη Λειτουργία (Dominant Function): Αυτή η πρώτη λειτουργία είναι συνήθως η πιο ανεπτυγμένη, ισχυρή και συνειδητή. Παίρνει την περισσότερη ενέργεια και αντιπροσωπεύει τον πυρήνα της προσωπικότητάς μας. Η βάση μας κατά τη διάρκεια του πρώτου μέρους της ζωής μας, είναι η κυρίαρχη λειτουργία μας. Επίσης είναι η λειτουργία που χρησιμοποιώντας την, νιώθουμε πιο ικανοί.
Βοηθητική Λειτουργία (Auxiliary Function): Αυτή η λειτουργία υποστηρίζει την κυρίαρχη και προσφέρει ισορροπία. Η βοηθητική ή δευτερεύουσα λειτουργία είναι το αντίθετο της κυρίαρχης ή πρωτεύουσας σε επίπεδο εξωστρέφειας, εσωστρέφειας και αντίληψης, κρίσης. Για παράδειγμα αν η πρωταρχική λειτουργία κάποιας προσωπικότητας είναι Εσωστρεφής Σκέψη (Ti), η δευτερεύουσα θα μπορούσε να είναι Νe ή Se.
Τριτεύουσα Λειτουργία (Tertiary Function): Αυτή η λειτουργία είναι λιγότερο αναπτυγμένη από την πρωτεύουσα και τη δευτερεύουσα. Συνήθως η ανάπτυξή της έρχεται με την ηλικία και την εμπειρία. Είναι η λειτουργία που μπορεί να φανεί αδύναμη ή ανώριμη στην πρώιμη ζωή του ατόμου.
Κατώτερη Λειτουργία (Inferior Function): Αυτή είναι η πιο αδύναμη και υποανάπτυκτη λειτουργία ενός ατόμου, και συχνά μπαίνει σε λειτουργία σε περιόδους έντονου άγχους ή πίεσης. Αυτή η λειτουργία συνήθως είναι εκείνη που το άτομο έχει τη λιγότερη άνεση να χρησιμοποιεί.
Γνωστικές λειτουργίες παρομοίωση
Μια ωραία παρομοίωση για να καταλάβουμε το ρόλο των γνωστικών λειτουργιών, είναι αυτή με το αυτοκίνητο. Ουσιαστικά παρομοιάζει το αυτοκίνητο με την προσωπικότητα. Η κυρίαρχη λειτουργία είναι ο οδηγός του αυτοκινήτου και οι άλλες λειτουργίες αναλαμβάνουν διαφορετικούς ρόλους. Όπως ο οδηγός που κρατά το τιμόνι και αποφασίζει την κατεύθυνση, έτσι και η κυρίαρχη λειτουργία καθορίζει τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο και αντιδράμε σε αυτόν. Είναι αυτή που μας οδηγεί και μας παρακινεί να ακολουθήσουμε μια συγκεκριμένη πορεία στη ζωή μας. Η δευτερεύουσα λειτουργία είναι ο συνοδηγός. Ρόλος του είναι να υποστηρίζει τον οδηγό και να συμβάλλει στην οδήγηση του αυτοκινήτου. Παρόλο που δεν είναι το κύριο “χέρι”, παίζει κρίσιμο ρόλο στην υποστήριξη της κυρίαρχης λειτουργίας. Οι πίσω επιβάτες στο αυτοκίνητο είναι η τρίτη και η κατώτερη λειτουργία. Δεν τις χρησιμοποιούμε συχνά και είναι οι λιγότερο αναπτυγμένες λειτουργίες μας. Οι πίσω επιβάτες δεν έχουν ενεργό ρόλο στην κίνηση του αυτοκίνητο. Μπορεί να παραμένουν σε αδράνεια ή και όχι. Κυρίως όμως ενεργοποιούνται σε βαθμό που να επηρεάζουν την πορεία, σε περιόδους άγνοιας ή έντονου στρες. Όταν δηλαδή η προσωπικότητα αρχίζει να απομακρύνεται από τον φυσικό τρόπο λειτουργίας της.
Οι 8 Γνωστικές Λειτουργίες Αναλυτικά
Πάμε λοιπόν να περιγράψουμε το τι δηλώνουν αυτές οι 8 γνωστικές λειτουργίες.
Εξωστρεφής Αίσθηση (Se)
Οι άνθρωποι με την εξωστρεφή αίσθηση λαμβάνουν πληροφορίες από το περιβάλλον τους, μέσω των πέντε αισθήσεών τους. Ζουν στο εδώ και τώρα. Προτιμούν να ζουν τη στιγμή παρά να σκέφτονται τι μπορεί να συμβεί την επόμενη εβδομάδα, μήνα κτλ.
Οι ESTPs και οι ESFPs έχουν την εξωστρεφή αίσθηση ως κυρίαρχη γνωστική λειτουργία.
Οι τύποι αυτοί ενεργούν με βάση συγκεκριμένα δεδομένα στο εδώ και τώρα. Τους αρέσει να βιώνουν τον κόσμο με δράση και κοινωνικότητα. Εμπιστεύονται το παρόν και ότι είναι απτό και πραγματικό. Μια ένδειξη μη υγιούς χρήσης της εξωστρεφούς αίσθησης ως κυρίαρχη λειτουργία είναι η υπερκινητικότητα και η υπερβολική ομιλητικότητα.
Εσωστρεφής αίσθηση (Si)
Όσοι έχουν εσωστρεφή αίσθηση συσχετίζουν τις εμπειρίες του παρελθόντος με τις παρούσες συνθήκες. Οι πέντε αισθήσεις (όραση, ακοή, αφή, όσφρηση, γεύση) είναι το πλαίσιο αναφοράς τους για τη δημιουργία ιδεών σχετικά με το πώς είναι ο κόσμος και πώς λειτουργεί.
Οι ISTJs και οι ISFJs έχουν την εσωστρεφή αίσθηση ως κυρίαρχη γνωστική λειτουργία.
Το χαρακτηριστικό των τύπων αυτών είναι πως συγκρίνουν τα παρόντα γεγονότα και καταστάσεις με τις εμπειρίες του παρελθόντος. Είναι εξαιρετικοί στην ανάκληση συγκεκριμένων λεπτομερειών, καθώς εμπιστεύονται και θυμούνται το παρελθόν. Μια ένδειξη μη υγιούς χρήσης της εσωστρεφούς αίσθησης ως κυρίαρχη λειτουργία είναι ο δογματισμός, και η εμμονή με ασήμαντα δεδομένα.
Εξωστρεφής Διαίσθηση (Ne)
Τα άτομα με εξωστρεφή διαίσθηση βλέπουν παντού μοτίβα. Παρατηρούν συνδέσεις μεταξύ πραγμάτων, ανθρώπων και γεγονότων που οι άλλοι δεν αντιλαμβάνονται. Είναι ισχυροί επικοινωνιολόγοι και εκφράζουν τις ιδέες τους στους άλλους. Επίσης διαθέτουν το χάρισμα της πειθούς.
Οι ENTPs και ENFPs έχουν την εξωστρεφή διαίσθηση ως κυρίαρχη γνωστική λειτουργία.
Οι τύποι αυτοί βλέπουν δυνατότητες στον εξωτερικό κόσμο. Ενθουσιάζονται εύκολα και απολαμβάνουν τη δικτύωση. Εμπιστεύονται τη μεγάλη εικόνα και σχηματίζουν συνεχώς μοτίβα και συνδέσεις, τις οποίες μπορεί στη συνέχεια να μοιραστούν και με άλλους. Μια ένδειξη μη υγιούς χρήσης της εξωστρεφούς διαίσθησης ως κυρίαρχη λειτουργία είναι η ανάγκη για πολλές επιλογές και η αλλαγή για χάρη της αλλαγής.
Εσωστρεφής διαίσθηση (Ni)
Οι τύποι με εσωστρεφή διαίσθηση καθοδηγούνται στη ζωή με βάση το ένστικτό τους. Συχνά δεν μπορούν να εξηγήσουν τα συμπεράσματα ή τη συμπεριφορά τους λογικά ή ορθολογικά. Είναι επικεντρωμένοι προς τα μέσα, εξερευνούν το ίδιο τους το μυαλό για καθοδήγηση και είναι πολύ προσανατολισμένοι προς το μέλλον παρά προς την άμεση στιγμή.
Οι INTJs και οι INFJs έχουν την εσωστρεφή διαίσθηση ως κυρίαρχη γνωστική λειτουργία.
Αυτοί οι τύποι είναι οραματιστές. Συνδέουν φαινομενικά ασύνδετες εικόνες και μπορούν να δουν τα πράγματα από πολλές οπτικές. Εμπιστεύονται και βασίζονται τις εσωτερικές τους ιδέες, οι οποίες μπορεί να είναι δύσκολο να κατανοηθούν από τους άλλους. Μια ένδειξη μη υγιούς χρήσης της εσωστρεφούς διαίσθησης ως κυρίαρχη λειτουργία είναι η πίστη σε μη ρεαλιστικά οράματα και το να δέχονται μόνο τα δεδομένα που υποστηρίζουν τις θεωρίες τους.
Εξωστρεφής σκέψη (Te)
Από όλες τις γνωστικές λειτουργίες, η εξωστρεφής σκέψη συνδέεται στενότερα με την αμείλικτη χρήση της λογικής. Οι άνθρωποι με εξωστρεφείς λειτουργία σκέψης μπορούν να κάνουν πέρα τα συναισθήματά τους καθώς παίρνουν τις αποφάσεις τους. Είναι λεκτικά επιδέξιοι και ιδιαίτερα πειστικοί, έχοντας την ικανότητα να δημιουργούν αυστηρά δομημένα επιχειρήματα που εντυπωσιάζουν τους περισσότερους ακροατές. Τείνουν επίσης να λειτουργούν σύμφωνα με τους κοινωνικούς κανόνες και τις υπάρχουσες δομές, και σπάνια τις αμφισβητούν.
Οι ENTJs και οιESTJs έχουν την εξωστρεφή σκέψη ως κυρίαρχη γνωστική λειτουργία.
Αυτοί οι τύποι θέλουν τη λογική και τη συνέπεια στον εξωτερικό κόσμο. Επίσης ανησυχούν πολύ για την τήρηση των κοινωνικών κανόνων. Μια ένδειξη μη υγιούς χρήσης της εξωστρεφούς λογικής ως κυρίαρχη λειτουργία είναι η παρουσία τους ως αποστασιοποιημένοι, ψυχροί και υπερβολικά ορθολογικοί. Επιπλέον μπορεί να επικρίνουν την έλλειψη λογικής στους άλλους.
Εσωστρεφής σκέψη (Ti)
Όσοι έχουν εσωστρεφή σκέψη είναι βαθιά αναλυτικοί και λογικοί. Με βάση τις προηγούμενες γνώσεις και εμπειρίες τους φτιάχνουν το πλαίσιο αναφοράς τους, το οποίο κατασκευάζουν προσεκτικά μέσω των εσωτερικών τους πεποιθήσεων. Πολλές φορές περιμένουν η πραγματικότητα να συμμορφωθεί με τις ήδη υπάρχουσες ιδέες τους. Σκέφτονται όλα όσα συμβαίνουν γύρω τους και διστάζουν να αφήσουν οτιδήποτε να περάσει, μέχρι να βεβαιωθούν ότι το έχουν καταλάβει.
Οι INTPs και οι ISTPs έχουν την εσωστρεφή σκέψη ως κυρίαρχη γνωστική λειτουργία.
Οι τύποι αυτοί αναζητούν την εσωτερική συνοχή και τη λογική στις ιδέες τους. Είναι αναλυτικοί και εμπιστεύονται την εσωτερική τους σκέψη, η οποίο μπορεί να είναι δύσκολο να εξηγηθεί στους άλλους. Μια ένδειξη μη υγιούς χρήσης της εσωστρεφούς λογικής ως κυρίαρχη λειτουργία είναι η εμμονική αναζήτηση της αλήθειας και η αποστασιοποίηση.
Εξωστρεφές συναίσθημα (Fe)
Οι άνθρωποι με εξωστρεφές συναίσθημα βασίζουν τις αποφάσεις τους στις αξίες τους και στις εκτιμήσεις τους για τις ανάγκες των άλλων. Τα πολιτιστικά και κοινωνικά πρότυπα επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τα συστήματα αξιών τους. Οι άνθρωποι αυτοί είναι ευαίσθητοι και ενσυναισθητικοί και προτεραιότητά τους είναι η παροχή βοήθειας στους άλλους ανθρώπους με οποιονδήποτε τρόπο μπορούν.
Οι ENFJs και οι ESFJs έχουν το εξωστρεφές συναίσθημα ως κυρίαρχη γνωστική λειτουργία.
Αυτοί οι τύποι επιδιώκουν την αρμονία μεταξύ των ανθρώπων. Οι διαπροσωπικές και πολιτιστικές αξίες είναι σημαντικές για αυτούς. Μια ένδειξη μη υγιούς χρήσης του εξωστρεφούς συναισθήματος ως κυρίαρχη λειτουργία είναι η επιμονή στο ότι ξέρουν τι είναι καλύτερο για όλους. Έτσι γίνονται παρεμβατικοί και στην ουσία αγνοούν τα προβλήματα των άλλων.
Εσωστρεφές συναίσθημα (Fi)
Τα άτομα που διαθέτουν το εσωστρεφές συναίσθημα ως γνωστική λειτουργία είναι τα πιο ενσυναισθητικά από όλους τους τύπους. Νιώθουν τον πόνο και τη δυστυχία των άλλων σαν να ήταν δική τους. Τα συστήματα αξιών τους σημαίνουν τα πάντα γι’ αυτούς. Ανεξάρτητα από τα επικρατούντα πολιτιστικά ή κοινωνικά πρότυπα, θα κάνουν αυτό που θεωρούν αυτοί ως σωστό.
Οι INFPs και οι ISFPs έχουν το εσωστρεφές συναίσθημα ως κυρίαρχη λειτουργία τους.
Οι τύποι αυτοί είναι ενσυναισθητικοί και ιδεαλιστές. Η επιδίωξη της εσωτερικής τους αρμονίας είναι το παν για αυτούς. Οι προσωπικές τους αξίες είναι η βάση τους για να πετύχουν την αρμονίας που επιθυμούν. Μια ένδειξη μη υγιούς χρήσης του εσωστρεφούς συναισθήματος ως κυρίαρχη λειτουργία είναι η αίσθηση ότι κουβαλούν το βάρος του κόσμου στους ώμους τους. Επιπλέον η υπερευαισθησία και η αυτολύπηση αποτελούν επίσης ενδείξεις μη υγιούς συμπεριφοράς για αυτούς.
Οι Γνωστικές Λειτουργίες ανά Τύπο Προσωπικότητας
Οι 4 βασικές γνωστικές λειτουργίες για τις 16 προσωπικότητες είναι:
Αναλυτές
INTJ: Ni, Te, Fi, Se
INTP: Ti, Ne, Si, Fe
ENTJ: Te, Ni, Se, Fi
ENTP: Ne, Ti, Fe, Si
Διπλωμάτες
INFJ: Ni, Fe, Ti, Se
INFP: Fi, Ne, Si, Te
ENFJ: Fe, Ni, Se, Ti
ENFP: Ne, Fi, Te, Si
Φρουροί
ISTJ: Si, Te, Fi, Ne
ISFJ: Si, Fe, Ti, Ne
ESTJ: Te, Si, Ne, Fi
ESFJ: Fe, Si, Ne, Ti
Εξερευνητές
ISTP: Ti, Se, Ni, Fe
ISFP: Fi, Se, Ni, Te
ESTP: Se, Ti, Fe, Ni
ESFP: Se, Fi, Te, Ni
Συνοψίζοντας
Συνοψίζοντας είδαμε πως ενώ τα 4 γράμματα του MBTI σου παρέχουν μια γενική εικόνα της προσωπικότητάς σου, οι γνωστικές λειτουργίες αποκαλύπτουν πώς και γιατί λειτουργείς με αυτόν τον τρόπο. Γι’ αυτό η κατανόηση των γνωστικών λειτουργιών προσφέρει μια πιο βαθιά και ολοκληρωμένη κατανόηση του εαυτού σου.
Αν γνωρίζεις τις γνωστικές λειτουργίες της προσωπικότητάς σου, μπορείς να κατανοήσεις καλύτερα τη λειτουργία της πάνω στην επεξεργασία των πληροφοριών και στη λήψη αποφάσεων. Η γνώση αυτή θα σε οδηγήσει σε μεγαλύτερη αυτογνωσία, αλλά και θα σε βοηθήσει στην επικοινωνία σου με τους άλλους ανθρώπους.
Όλα αυτά μπορεί να φαίνονται περίπλοκα. Αυτό συμβαίνει μόνο και μόνο επειδή οι άνθρωποι είναι περίπλοκοι. Τα καλά νέα είναι ότι μόλις αποκωδικοποιήσεις τον τύπο της προσωπικότητάς σου και προσδιορίσεις τις γνωστικές σου λειτουργίες, θα έχεις στα χέρια σου πολύτιμες γνώσεις, για να κάνεις μια βαθιά κατάδυση στο δικό σου ψυχισμό!
Αν σε ενδιαφέρουν τέτοιου είδους άρθρα, μπορείς να ρίξεις μια ματιά εδώ!